O Centrum

Podstawowym zadaniem Centrum Dokumentacyjnego Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” jest gromadzenie, opracowywanie i udostępnianie zbiorów archiwalnych.

Szczególne miejsce zajmują relacje „świadków historii” gromadzone od początku istnienia Ośrodka „Pamięć i Przyszłość”. Liczące już ponad 800 świadectw Archiwum Historii Mówionej stanowi bazę źródłową dla badaczy coraz chętniej wykorzystujących w swojej pracy naukowej metodę historii mówionej (oral history). Znakomita większość relacji dotyczy powojennych dziejów Dolnego Śląska czy też szerzej – ziem zachodnich i północnych Polski, a ich tematyka jest bardzo zróżnicowana – od życia codziennego po działalność opozycyjną. Nie brakuje też wspomnień wojennych osób, które po 1945 r. znalazły nowy dom na Dolnym Śląsku. Wydzieloną grupę relacji stanowi Archiwum Sybiraków – zbiór relacji przekazanych Centrum Dokumentacyjnemu przez wrocławski Oddział Związku Sybiraków, dokumentujący pobyt „na nieludzkiej ziemi” osób, które po powrocie do ojczyzny zamieszkały na Dolnym Śląsku. Archiwum Historii Mówionej cały czas się powiększa.

Pozyskiwane są zarówno pojedyncze relacje, jak i – dzięki uruchomieniu przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” konkursu Grant Oral History – całe serie związanych ze sobą tematycznie świadectw.

.

Co oprócz świadectw?

Obok relacji w zasobie Centrum Dokumentacyjnego znajduje się kilkadziesiąt tysięcy fotografii. Podstawę tego zbioru stanowi kolekcja zdjęć Zbigniewa Nowaka, wieloletniego fotoreportera „Wieczoru Wrocławia”. Pochodzące z lat 1960-2003 fotografie są unikalną dokumentacją życia codziennego Wrocławia i Dolnego Śląska. Nie mniej cenne są zdjęcia innego wrocławskiego fotografika Stanisława Kokurewicza, a także liczne fotografie przekazywane przez darczyńców.

festung_breslau.jpg

W zbiorach Centrum Dokumentacyjnego znaleźć można także wiele dokumentów, druków, czasopism i różnego rodzaju wydawnictw (ulotnych, bezdebitowych). Oddzielną kolekcję stanowią muzealia i zabytkowe przedmioty codziennego użytku, których liczba stale wzrasta (szczególnie od czasu przygotowywania wystawy „Solidarny Wrocław”). W ostatnim czasie zbiory Centrum Dokumentacyjnego powiększyły się o szereg ciekawych i nierzadko cennych przedmiotów w wyniku ogłoszonej w listopadzie 2011 r. akcji zbiórki pamiątek historycznych pod hasłem „Uwolnij historię”. Wśród przekazywanych bezinteresownie przez życzliwych mieszkańców Wrocławia i Dolnego Śląska przedmiotów znajdują się archiwalne fotografie pochodzące z albumów rodzinnych, dokumenty, pamiątki działalności opozycyjnej w latach 80. XX w. (wydawnictwa bezdebitowe, ulotki, znaczki), a nawet tak powszechnie pożądane w PRL przedmioty, jak zachowany w idealnym stanie radioodbiornik „Pionier”, adapter „Bambino” czy pralka „Frania”.

Bardzo cennym nabytkiem jest kolekcja Henryka Tomaszewskiego, założyciela Wrocławskiego Teatru Pantominy, na którą składają się przede wszystkim lalki i zabawki, a która jest przechowywana jako depozyt w Muzeum Miejskim Wrocławia.

Za_wiadczenie.jpgWszystkie zbiory w zasobie Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” są dostępne dla zainteresowanych badaczy, studentów, dziennikarzy itp. w siedzibie CentrumDokumentacyjnego. Stanowią także podstawę do organizowania wystaw i przygotowywanych publikacji przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość”. Od 2. połowy 2011 r. zbiory są ewidencjonowane i opracowywane w programie Mona 3-W, co w przyszłości pozwoli na pełne ich udostępnianie w Internecie (opis obiektu wraz z multimediami: nagraniami, filmami, wizerunkami elektronicznymi).

Pracownicy Centrum Dokumentacyjnego wykonują także ogólne i szczegółowe kwerendy na potrzeby własne Ośrodka oraz instytucji i osób zewnętrznych.

Kolekcja Zbigniewa Nowaka

Zbigniew Nowak urodził się w 1936 r. Jako ośmioletnie dziecko przyjechał do Wrocławia. Był świadkiem wielu przełomowych momentów w historii miasta od Festung Breslau, po „Solidarność”, pielgrzymki Jana Pawła II i powódź tysiąclecia w 1997 r. Fotografią zainteresował się podczas studiów na geografii na Uniwersytecie Wrocławskim. Po studiach rozpoczął prace jako nauczyciel w jednej z wrocławskich szkół. W latach 1967-2004 pracował jako fotoreporter dla „Wieczoru Wrocławia” – wrocławskiej popołudniówki. Wykonał kilkadziesiąt tysięcy zdjęć dokumentujących życie miasta w trzech ostatnich dekadach XX w. Kolekcja ta została zakupiona przez Ośrodek „Pamięć i Przyszłość” i jest opracowywana. Jej cześć jest obecnie prezentowana w galerii internetowej.

DIGITALIZACJĘ ZDJĘĆ ZREALIZOWANO ZE ŚRODKÓW MINISTRA KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO POCHODZĄCYCH Z FUNDUSZU PROMOCJI KULTURY –PROGRAM: DZIEDZICTWO KULTUROWE, PRIORYTET: TWORZENIE ZASOBÓW CYFROWYCH DZIEDZICTWA KULTUROWEGO.

Wspomnienia Sybiraków

W lipcu 2007 r. Oddział Związku Sybiraków we Wrocławiu przekazał Ośrodkowi 65 unikatowych wspomnień sybirackich, zebranych w latach 90. XX w., Wspomnienia te stanowią doskonałe źródło do badania wywózek Polaków na Sybir w okresie II wojny światowej i później oraz powrotów do Polski. W ofiarowanym zbiorze znalazły się także kasety magnetofonowe z nagraniami wspomnień, książki i periodyki o tematyce sybirackiej.

Poniżej prezentujemy skany wspomnień Sybiraków:

Sybiracy - bibliografia

Wykaz książek, opracowań i czasopism przekazanych Ośrodkowi „Pamięć i Przyszłość” przez Związek Sybiraków – Oddział Wrocław

KSIĄŻKI I OPRACOWANIA:

  1. 60 lat temu na Zamojszczyźnie, red. S. Ozonek, D. Pasiak-Wąsik, Warszawa 2003
  2. 75 lat Związku Sybiraków, Wydanie Jubileuszowe, red. Z. Daniszewska, K. Jaśniewicz, Cz. Szczyglewski, Z. Rzyski, L. Zgłobicka-Węcławska, Wrocław 2004. (2 egzempl.)
  3. Aleksiewicz-Zagórska W., Syberyjskie blizny, Warszawa 1993
  4. Almanach Sybiraków Podbeskidzia, red. J. Pysz, Bielsko-Biała 2015
  5. Archiwum Wschodnie, red. A. Dzienkiewicz, J. Michałowska, E. Rybarska, t. 2, Warszawa 2008 (2 egzempl.)
  6. Bazuń D., Kaźmierczak-Kałużna I., Pokrzyńska M., Matki Sybiraczki – losy i pamięć. Polskie kobiety zesłane w głąb ZSRR, Zielona Góra 2012
  7. Boćkowski D., Jak pisklęta z gwiazd. Dzieci polskie w ZSRR w okresie II wojny światowej, Warszawa-Wrocław 1995
  8. Bieńkowska D. I., Między Brzegami, Londyn 1978
  9. Biesiada R., Przez Radziecką Azję środkową, Warszawa 1976
  10. Bilińska K., Karolinka w Pitsfordzie, Londyn 1999.
  11. Borucińska K., Tamta rzeczywistość (zsyłka 1940-46), Grudziądz 2004
  12. „…boso, aż do Polski…” -wspomnienia Sybiraków, cz. 1, Jelcz Laskowice
  13. „…boso, aż do Polski…” -wspomnienia Sybiraków, cz. 2, Jelcz Laskowice
  14. Burzyński K., Wspomnienia Sybiraka, łomża 2004
  15. Bwana W., Polskie duszpasterstwo zagranicą: Persja i Afryka brytyjska w latach 1942-1950 (reportaż napisany przez kapelana W.P.), b.m., b.r.
  16. Chmielewski S., Chmielewski Z., Zapiski niebohaterskich przeżyć. W sowieckiej niewoli, Wrocław 2002
  17. Cisak E., Sanktuarium Maryjne w Grodźcu, Grodziec 1993
  18. Czajkowski B., Do grobowej deski – portrety Sybiraków, Warszawa 2005
  19. Czarnecki W. A., Wspomnienia sapera z 5 Dywizji Syberyjskiej ps. „Kotwicz” 1918-1921, Wrocław 2011
  20. Deportowani w Komi ASRR, red. E. Rybarska, Warszawa 2008
  21. Dolnośląski informator Sybiraków, red. B. Dudzińska, Z. Helwig, T. Kaklin, W. Puchała, J. Listwan, Wrocław 1997
  22. Dzięgielewski T., Martyrologia Józefa Dzięgielewskiego, Wrocław 2004 [wyd. nakładem autora]
  23. Gaik R., Ufaj, że wrócę, Wrocław 1992. (2 egzempl.)
  24. Gaik R., Ufaj, że wrócę. Suplement, Co było potem?, Wrocław 2001/2002 (2 egzempl.)
  25. Gdy gaśnie pamięć ludzka…, [Białystok], b.r.
  26. Głowacki A., Sowieci wobec Polaków na ziemiach wschodnich II Rzeczypospolitej 1939-1941, łódź 1998
  27. Golgota Wschodu. Materiały pomocnicze dla nauczycieli w 60. rocznicę zbrodni w Katyniu, Warszawa 1999 (2 egzempl.)
  28. Grób nieznanego Sybiraka w Białymstoku, Białystok 2008
  29. Horyń R., Przed czerwonym trybunałem, Warszawa 2010
  30. Jarosz S., Wspomnienia Syberyjskie, Głowienka 1993
  31. Jesteśmy, by pamiętać…, red. M. Kościukiewicz, S. Trzeciakowska, Białystok 2012 (2 egzempl.)
  32. Kaplica Zesłańców Sybiru im. św. Rafała, red. Z. Helwing, J. Fenc, W. Kowalczyk, Cz. Steiner, Wrocław 2008 (2 egzempl.)
  33. Kłusek J., Za mało żeby żyć, za dużo żeby umrzeć, Wrocław 2006
  34. Kociuba M., Szumiały nam drzewa tajgi, Wrocław 2000
  35. Konkurs „Losy Polaków na Wschodzie w latach 1939-1956”, red. W. Wojnicz, Wrocław 2008 (2 egzempl.)
  36. Kronika wydarzeń w historii oddziału i kół Związku Sybiraków Oddziału Wrocław, Wrocław 2004 (2 egzempl.)
  37. Krukowski K., Z Melpomeną na emigracji, Warszawa 1987
  38. Kubasik M., Legniccy Sybiracy, Legnica 2015
  39. Kuczyński A., Syberyjskie szlaki, Wrocław 1972
  40. Kuczyński A., Ludy dalekie a bliskie 1989
  41. Kwiatkowska M., Listy z zesłania, Warszawa 2003
  42. Kwiecień – miesiąc pamięci Golgoty Wschodu we Wrocławiu, red., J. Fenc, Z. Helwing, K. Jaśniewicz, J. Juszkiewicz, W. Kowalczyk, Wrocław 2007 (2 egzempl.)
  43. Kwiecień – miesiąc pamięci Golgoty Wschodu we Wrocławiu 2011, red. W. Kowalczyk, Wrocław 2011
  44. Kwiecień – miesiąc pamięci Golgoty Wschodu we Wrocławiu 2013, red. W. Kowalczyk, Wrocław 2013
  45. Kwiecień – miesiąc pamięci narodowej we Wrocławiu, red. J. Fenc, Z. Helwing, W. Kowalczyk, Wrocław 2009 (2 egzempl.)
  46. Lukas M. M., Umarł w łagrach marzenia, Wrocław 1997
  47. łęczycka M. J., Zsyłka, Lata 1940-1946 w Kazachstanie, Wrocław 1989
  48. Machoń W., To już 60 lat od tamtych dni 1940-2000, Chocianów 2000 (2 egzempl.)
  49. Macudzińska M., Pamiętaj o tym, że jesteś Polką, środa śląska 2007
  50. Makulski E., Powołanie i służba, Licheń 2004
  51. Małopolska-Górska W., Ziemia święta – wybór reportaży, Wrocław 2001
  52. Markow G., Syberia, Toruń 1976
  53. Mądro R., 1940-1994, Lublin 1995
  54. Michalewska T., Pan Olek, Historia Aleksandra Kalińskiego, zesłańca z Wileńszczyzny na Zachodnią Syberię, a po wojnie przesiedleńca na Ziemie Zachodnie, żagań 2007
  55. Mikulski T., Ale mieć przed sobą świat…, Wrocław 2003
  56. Mikulski T., A jednak do domu wróciliśmy, Wrocław 2004
  57. Milan F., Powiedz Polsce, [w:] Bohaterowie trudnych czasów, t. 5, łódź 2008, s. 85-94 [nadbitka]
  58. Monument. Sybiracki Znak Pamięci w Licheniu, Warszawa 2001
  59. Niezgoda-Górska W., Dosyć nam Sybiru, dosyć Kazachstanu, Wrocław 2004
  60. Pamięć zmarłym – żyjącym pojednanie, Białystok 2013 (2 egzempl.)
  61. Pankiewicz J., Pankiewicz W., Czarne dni 1940-1946, Przemyśl 2001
  62. Polacy w Indiach 1942-1948 w świetle dokumentów i wspomnień, red. L. Bełdowski, J. Chmielowska, T. Glazer, W. Kleszko, D. Pniewska, J. K. Siedlecki, Warszawa 2002
  63. Prace nagrodzone w IV edycji konkursu „Losy Polaków na Wschodzie w latach 1939-1956”, red. W. Wojnicz, Wrocław 2010
  64. Prace nagrodzone w IV edycji konkursu „Losy Polaków na Wschodzie w latach 1939-1956”, red. M. Krasucki, Wrocław 2012
  65. Przeżyli by pamiętać…: wydawnictwo upamiętniające powstanie Pomnika Sybiraków w Legnicy, red. B. Słomczyńska, Legnica 2015
  66. Rossowski L. J., łódzcy Sybiracy 1989-2003, łódź 2003
  67. Rozwadowski A., Syberia raz jeszcze, łódź 1998
  68. Rymaszewski S., W obronie zaginionych krzyży, Gdańsk 2006
  69. Ryżko S., Z Panem Bogiem w łagrach, Lublin 2004
  70. Sanktuarium Golgoty Wschodu, t. 1, Wrocław 2002
  71. Sanktuarium Golgoty Wschodu, t. 2, Wrocław 2006
  72. Siedlecka B. (z domu Młynarek), Pamiętam. Młynarek A., śladami pamięci mojej siostry Barbary, [Lasówka], b.r.
  73. Smalewski J. S., Opowiedział mi Maks, Maks i Aldona, Warszawa 1996
  74. Smalewski J. S., Opowiedział mi „Maks”. Aresztowanie, „dapros”, „wojennyj sud”, Legnica 1994
  75. Sobków M., Dwa lata w „raju”. Lekarz w więzieniach i łagrach NKWD, Wrocław 2006
  76. Sobków M., Historio, historio…, Wrocław 2007
  77. Stepska-Kot E., Zachować od zapomnienia, Skrzyszów 2010
  78. Szumowski Z., Zapiski żołnierskie, Wrocław 2001
  79. śladami znaków pamięci polskiej Golgoty Wschodu, red. B. Hryniewiecki, Białystok 2005
  80. śladami znaków pamięci polskiej Golgoty Wschodu, red. B. Hryniewiecki, Białystok 2007 (2 egzempl.)
  81. śladami znaków pamięci polskiej Golgoty Wschodu, red. B. Hryniewiecki, Białystok 2009
  82. śladewska M., Z Kresów Wschodnich na Zachód, Wrocław 2001
  83. Tak było… Sybiracy wyszli z Andersem, red. T. Gąsiorowski [et al.] Kraków 2002
  84. Tarkocińska Z., Ociosani, Wrocław 1996
  85. Tarkocińska Z., Odłączona od macierzy „Warthegau” nazwana, Wrocław 2011
  86. Tarkocińska Z., Oswobodzeni – czyli zniewoleni Kresowiacy, Wrocław 2011
  87. Tarnawski T., Zaśpiewy Syberyjskie, świdnica 1993
  88. W ogniu, pyle i krwi, red. J. Koniusz, H. Szylkin, Zielona Góra 1999
  89. Wieczna pamięć zesłańcom Sybiru: 25-lecie Oddziału Puławskiego Związku Sybiraków 1989-2014, Puławy 2014
  90. Wiedza i Pamięć, Konkursy Wiedzy o Sybirakach w latach 2011-2012, Lubań 2012
  91. Wierzbicka M., Lwów-Ural-Komi. Więzienie, łagry, zesłanie, Wrocław 1993
  92. Wiland R., Niedokończone dzieciństwo, Esperance 2008
  93. Wspomnienia sądeckich Sybiraków, Nowy Sącz 2005
  94. Wspomnienia Sybiraków, t. 1, red. J. Kobryń, Bystrzyca Kłodzka 2008
  95. Wspomnienia Sybiraków, t. 2, red. J. Kobryń, Bystrzyca Kłodzka 2010
  96. Wspomnienia Sybiraków: zbiór tekstów źródłowych, cz. 3, red. J. Kobryń, J. Kobryń, Bystrzyca Kłodzka 2013
  97. Wspomnienia Sybiraków, red. J. Przewłocki, t. V, Warszawa 1991 (2 egzempl.)
  98. Wspomnienia Sybiraków, red. J. Przewłocki, t. VI, Warszawa 1992 (2 egzempl.)
  99. Zaleski A., Wspomnienia lwowskie, kazachstańskie i inne, Wrocław 2014
  100. Zesłani, red. M. Chmielewska, Wołomin 2010
  101. Zieleniewski W., Z okrwawionego gniazda wyrzuceni i rozsiani, Drezdenko 2002

Czasopisma:

– Karta

2009 nr 60

– My Sybiracy, rocznik Związku Sybiraków – Oddział w Łodzi

Nr 13 2002

Nr 15 2004 (2 egz.)

Nr 18 2007

Nr 19 2008

Nr 20 2009 (2 egz.)

Nr 21 2010 (2 egz.)

Nr 23 2012

Nr 24 2013

Nr 25 2014

– Sybiracy. Pismo poszkodowanych przez totalitaryzm, Warszawa, 1992- 

R. 3 nr 43, 45

R. 4 nr 51-55

R. 6 nr 61-65

R. 7 nr 66

– Sybirak. Pismo Związku Sybiraków, Białystok 1995- 

Nr 13 1995

Nr 14 1996

Nr 18 1998

Nr 20 1999

Nr 22, 24 2000

Nr 25-27 2001

Nr 28-29 2002

Nr 30-31 2003

– Zesłaniec. Pismo Rady Naukowej Zarządu Głównego Związku Sybiraków, 1996–

Nr 1 1996

Nr 2 1997

Nr 3 1998

Nr 5 2000

Nr 6 2001

2002 nr 7-10

2003 nr 11, 12, 14

2004 nr 15-19

2005 nr 20-23

2006 nr 24, 26-28

2007 nr 29-32

2008 nr 33-34, 36-37

2009 nr 38, 40-41

2010 nr 42-45

2011 nr 46-49

2012 nr 50, 52-53

2013 nr 54-57

2014 nr 58-61

2015 nr 62-63

Kroniki Zarządu Oddziału Związku Sybiraków we Wrocławiu:

1988-1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

2001-2002

2003

2004

2005

2006

2007

Kontakt

Pracownicy Zespołu Dokumentacyjnego:

Godziny otwarcia

Centrum Dokumentacyjne Ośrodka „Pamięć i Przyszłość” jest czynne:
poniedziałek – piątek, 8,00 – 16,00
ul. Grabiszyńska 184  53-235 (Poziom O) Wrocław

archiwum#pamieciprzyszlosc.pl

Pracownia Naukowa jest czynna:
wtorek – piątek, 10,00 – 15,00

X